Wątroba to organ zmian, regeneracji i odnowy. Jej dysfunkcja nie objawi się bólem, ponieważ wątroba nie jest unerwiona. Znajduje się ona w tzw. torebce wątrobowej (dość dobrze unerwionej) i gdy zaczyna na nią naciskać to odczuwamy dyskomfort.
Szacuje się, że ok. 70% osób nie ma pojęcia, że cierpi na przewlekłą chorobę wątroby. Objawia się to w pierwszej kolejności zmęczeniem i wyczerpaniem.
Wiele obecnych chorób ma związek z niedomaganiem wątroby. Lekarze, dietetycy bardzo często pomijają wątrobę w swoich protokołach, gdyż uważają, że skoro transaminazy są nie podwyższone, to znaczy, że wszystko z wątrobą jest ok. ALAT (aminotransferaza alaninowa) i ASPAT (aminotransferaza asparaginianowa) nie są jednymi wyznacznikami zdrowia wątroby. U osób z nieprawidłowo działającą wątrobą próby wątrobowe bardzo często mieszczą się w wartościach referencyjnych. Gdy ALT i AST są podwyższone, to świadczy to o tym, że wątroba doznała całkiem sporego zniszczenia komórek. Z tym że, jest to proces powolny i często trwający wiele lat. Szybkie zniszczenie komórek wątroby następuje tylko w przypadku silnych zatruć toksynami.
Nieprawidłowo działająca wątroba nie musi oznaczać choroby, tylko jej zbyt mocne obciążenie. To tzw. stan przedchorobowy i jeśli nic z tym nie zrobimy, to za jakiś czas wątroba zastrajkuje. A że jest to bardzo uparty organ, to naprawa nie koniecznie będzie łatwa.
Najczęstszymi przyczynami przewlekłej choroby wątroby jest wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C. Choć coraz częściej wątroba zostaje uszkodzona przez:
– choroby o podłożu autoimmunologicznym
– zablokowane drogi żółciowe
– nadużywanie leków
– narkotyki
– pasożyty
– barwniki spożywcze oraz np. glutaminian sodu
Chora wątroba będzie miała przede wszystkim poważny problem z detoksykacją organizmu. Ale to nie wszystko. Problemem będzie również przekształcenie witaminy B6 w jej aktywną formę P5P (fosforan-5-pirydoksalu). Bez tego aktywnego metabolitu nie wytworzą się odpowiednie enzymy, hormony czy białka niezbędne do utrzymania zdrowego układu odpornościowego.
Objawy nieprawidłowo funkcjonującej wątroby
– zaburzenie w równowadze lipidów we krwi: podwyższone trójglicerydy, LDL, obniżony HDL.
– tłuszczaki
– kamienie w woreczku żółciowym
– nadwaga i niemożność schudnięcia
– cellulit
– niestrawność
– refluks spowodowany cofaniem się żółci do żołądka
– hemoroidy
– złe samopoczucie po tłustych produktach
– złe samopoczucie nawet po małej ilości alkoholu
– nudności i wymioty
– wzdęcia
– nadwrażliwe jelito grube
– kał unoszący się na wodzie
– odbarwione (jasne) stolce
– nieodparta chęć zjedzenia czegoś słodkiego
– cukrzyca II
– depresja
– nawracające bóle głowy
– alergie
– pokrzywka i stan zapalny skóry
– nalot na języku o zabarwieniu żółtym
– nieprzyjemny oddech
– nieprzyjemny zapach ciała
– napięcia w obszarze ramion i karku
– ciemne zakola pod oczami
– zażółcenie białek oczu
– swędzenie oczu
– trądzik różowaty
– brązowe plamy na skórze tzw. plamy wątrobowe (w okolicach twarzy i na zewnętrznej stronie dłoni)
– zaczerwienienie dłoni i stóp
– swędzenie skóry dłoni
– skłonność do siniaków
– ciemny kolor moczu
– zimne dłonie i stopy
– koszmary nocne
O wątrobie słów kilka
Wątroba jest naszym największym narządem i znajduje się pod żebrami po prawej stronie brzucha.
Zadania jakie spełnia wątroba są tak wszechstronne, że wielu specjalistów uważa ją, za najważniejszy organ w ciele. Spełnia ona ponad 400 różnych funkcji. Ma powiązanie na poziomie hormonalnym z przysadką mózgową, która reguluje całkiem sporą ilość hormonów, w tym te związane z płodnością.
Medycyna Chińska widzi powiązanie chorób oczu z wątrobą. Każda dysfunkcja oczu powinna być poprzedzona szczegółowymi badaniami wątroby.
W dobie powszechnych zanieczyszczeń środowiskowych wątroba cierpi najbardziej. Pracuje pełną parą praktycznie przez całą dobę, a często i gęsto, pracuje ostatkiem sił. Jej głównym zadaniem jest filtracja krwi. Jeśli krew nie będzie odpowiednio oczyszczona, to umrzemy. W ciągu jednej minuty wątroba jest w stanie przefiltrować ponad litr krwi.
Wątroba pod mikroskopem wygląda jak siateczka albo filtr. Jest tak skonstruowana, aby potrafiła oczyścić krew z martwych komórek, drobnoustrojów, związków chemicznych, leków, bakterii, grzybów, wirusów, pasożytów, pestycydów itd.
O ten wątrobowy filtr należy dbać podobnie jak o wszystkie inne filtry w organizmie. Jeśli jest regularnie czyszczony, to jest w stanie stawić czoło toksynom środowiskowym których mamy tyle, co w średniowieczu oczyszczały wątroby 4 osób. A dziś musi sobie poradzić z nimi jedna wątroba.
Natura dała nam spore rezerwy i narządy są w stanie pracować bardzo wydajnie, a nawet się regenerować (tak jak wątroba), ale dziś patrząc na ilość chorób onkologicznych „gołym” okiem widać, że organy w naszym ciele nie działają tak jak powinny.
Każdy lek, hormon, toksyna musi zostać rozłożona, czyli metabolizowany przez enzymy zawarte w komórkach wątroby.
Wiele toksyn które docierają do naszego ciała rozpuszcza się w tłuszczach i często przenika do tkanki tłuszczowej gdzie pozostają przez bardzo długi okres czasu. Uwalniają się one podczas ćwiczeń fizycznych, odchudzania, sauny, głodówki. Po uwolnieniu ich z tkanki tłuszczowej wątroba zaczyna się ich pozbywać przekształcając je z form rozpuszczalnych w tłuszczach w formy rozpuszczalne w wodzie.
Szlak detoksykacji
Toksyny docierające do ciała na drodze różnych reakcji chemicznych od razu przekształcane są w związki mniej szkodliwe. Jest to proces bardzo skomplikowany i zubożający witaminy, minerały oraz aminokwasy.
Proces detoksykacji powoduje powstanie wolnych rodników, których nadmiar, niszczy komórki wątroby.
To jest pierwszy etap, który można nazwać wstępną obróbką toksyn. Po niej następuje druga faza detoksykacji zwana fazą koniugacyjną. Toksyny, są przekształcane do substancji rozpuszczalnych w wodzie, aby wyszły z organizmu wraz z moczem i żółcią. Wątroba w tej fazie potrafi przerobić hormony, leki czy pestycydy w substancje które łatwo da się wydalić. Aby faza koniugacyjna przebiegła prawidłowo to w organizmie musi być odpowiednia ilości substancji naturalnych np. aminokwasów.
Na każdym etapie przekształcania toksyn, wątroba potrzebuje wielu składników odżywczych które powinniśmy dostarczyć w diecie. Niestety nasz pokarm jest jaki jest, więc często musimy się wspomagać suplementacją.
Czego więc potrzebuje wątroba, aby proces detoksykacji przebiegał skutecznie?
– witamin z grupy B kompleks
– kwas foliowy w formie folianów
– cholina
– glutation
– przeciwutleniacze: ostropest plamisty + witamina C + witamina E
– aminokwasy: glutamina, glicyna, tauryna, cysteina
– fitozwiązki: np. siarka
– cynk
Tauryna oraz cysteina zawierają w swojej cząsteczce siarkę, a naturalnym źródłem siarki są:
– jaja
– brokuł
– brukselka
– kalafior
– czosnek
– cebula
– por
Czego się pozbyć?
– fruktozy
– alkoholu
– octu w każdej postaci (w tym jabłkowy przy podwyższonym GGTP)
– słodyczy
– pszenicy
– grzybów
– fast foody
– tłuszczów trans
– zarodników pleśni (nie tylko z pożywienia)
Badania do wykonania
Raz na jakiś czas warto wykonać badania kontrolne, aby sprawdzić jak działa nasza wątroba.
Co powinniśmy zbadać?
→ Bilirubina
Czerwone ciałka krwi po 120 dniach są rozkładane w śledzionie na hem i globinę. Do gry wkracza albumina i przenosi je do wątroby. Połączenie albuminy z bilirubiną nazywa się fachowo „bilirubiną bezpośrednią”.
Wątroba musi sobie poradzić z bilirubiną, aby była rozpuszczalna w wodzie i bezpiecznie wydalona z żółcią (bilirubina pośrednia).
Jeśli do krwi dotrze bilirubina w ilości powyżej 2 mg/dl to białka oczu oraz skóra staje się żółta i lekarz określa to mianem żółtaczki.
W laboratoriach najczęściej określa się bilirubinę całkowitą. Jej wartość powinna wynosić do 1,1 mg/dl. Podwyższony poziom może oznaczać zapalenie wątroby, marskość wątroby, zastój w woreczku żółciowym lub stan zapalny woreczka. Inne przyczyny to hemoliza, uszkodzenie miąższu wątroby np. zatrucie muchomorem czy niedobór tauryny. Jednak najczęściej poziom bilirubiny podnoszą kamienie żółciowe.
Obniżony poziom bilirubiny nie wskazuje na żadne zaburzenia czy choroby.
→ Alat i Aspat
To podstawowe próby wątrobowe które wiele laboratoriów nazywa np. GPT, ALT, GOT, AST. Ich podwyższony poziom wskazuje na uszkodzenie komórek wątroby, których przyczyn należy się doszukiwać w ostrym lub chronicznym zapaleniu wątroby, zapaleniu pęcherzyka żółciowego, marskości wątroby, mononukleozy zakaźnej lub nadmiernemu spożyciu alkoholu.
Wartości referencyjne
– GOT = AST = Aspat: mężczyźni: 10 – 50 U/l, kobiety: 10 – 35 U/l
– GPT = ALT = Alat: mężczyźni: 10 – 50 U/l, kobiety: 10 – 35 U/l
→ GGTP: gamma-glutamylotransferaza
Enzym który występuje w wielu komórkach, ale gdy jest mierzony we krwi to praktycznie pochodzi głównie z wątroby. Jego podwyższony wynik to najważniejsza wskazówka uszkodzenia wątroby, woreczka żółciowego lub dróg żółciowych.
Norma dla kobiet wynosi do 40 U/l a u mężczyzn do 60 U/l.
Podwyższona ilość wskazuje na ostre zapalenie wątroby lub woreczka żółciowego, zastój żółci, uszkodzenia wątroby przez toksyny lub alkohol. Wielokrotnie leki są w stanie uszkodzić wątrobę np. paracetamol.
Inne badania warte wykonania:
– fosfataza alkaliczna
– GDH (dehydrogenaza glutaminianowa)
– ferrytyna
– transferyna
– żelazo we krwi
– białko całkowite
– stężenie albuminy w osoczu (obniżona wartość wskazuje na nieprawidłowe działanie wątroby)
Regeneracja
Wątrobę przede wszystkim regeneruje się dietą. Czasami potrzeba wprowadzić dodatkową suplementację, która przyśpieszy cały proces. Na rynku jest wiele gotowych suplementów, które nie koniecznie się sprawdzają.
W regeneracji wątroby należy unikać tłuszczu obciążającego wątrobę oraz pęcherzyk żółciowy tj. margaryna, utwardzane oleje roślinne, przetwory mleczne, konserwowane mięso.
Najlepsze do regeneracji będą tłoczone na zimno oleje roślinne, oliwa z oliwek, olej z czarnuszki, awokado, siemię lniane, chia, orzechy bądź dobrej jakości kwasy omega 3.
Wątrobie bardziej służą gotowane jarzyny niż surowe, a smażenie lepiej zastąpić pieczeniem lub gotowaniem na parze.
Przyprawy typu majeranek, tymianek, oregano, jałowiec czy kminek pobudzają wydzielanie soków żołądkowych i żółci.
Zioła regenerujące wątrobę
– korzeń mniszka lekarskiego
– korzeń lukrecji
– ostropest plamisty
– karczoch
Najsilniejsze działanie ochronne i detoksykujące posiada ostropest plamisty połączony z witaminą C oraz pyłkiem pszczelim.
Ostropest sprzyja wytwarzaniu nowych komórek wątrobowych, a skuteczność jego została potwierdzona np. w przypadku marskości wątroby oraz WZW typu C. Warto go również używać, aby wspomóc wątrobę gdy stosujemy kurację antybiotykami. Ostropest można przyjmować w formie herbatki lub dużo szybszy i tak samo skuteczny jest sposób zmielenia nasion w młynku do kawy i przyjmowania 3 razy dziennie po łyżeczce.